İlk Kan mı İlk Adaletsizlik mi?

Hadi gece gece bir kitap tanıtayım size. Bütün insanlığın dinlerinde, mitolojilerinde, hikayelerinde ve belleklerinde yer etmiş olan ilklerden birisinin anlatısı bu kitap. Jose Saramago Nobel ödüllü bir yazar rahmetlinin kalemi harbiden sağlam boşuna Nobel vermemişler yani herife. Bugüne kadar gelmiş geçmiş kavimleri, insanları, milletleri incelerseniz karşınıza hep ortak aklın ürünü olan parçalar çıkacaktır. Bunlar kimi zaman bir anlatıda kimi zaman bir uygulamada kimi zaman da bir inanışta görülür. İşte bu kitap da pek çok dini inanışta kendine yer etmiş olan ilk kanın akıtılması konusunu en bilindik aktörlerin ismiyle anlatıyor. 

Kitap aslında sadece bu ilk kanın nasıl akıtıldığını anlatsa iyi bir de bunun öncesini sonrasını aktarıyor ama bir farkla "katil"in gözünden. Yani Kabil'in! Habil ve Kabil insanlığın bilinen ilk kardeşleri ve tabii ki Adem ile Havva'nın çocukları. (Adem ve Havva ifadesi tamamen Tevrat kökenli bir ifadedir mesela Kur'an'da Havva adı geçmez ama Adem vardır, neyse buna da sonra bir ara gireriz). Onlar aynı zamanda ilk hayvan ve bitki yetiştiricileri. Habil bir çoban Kabil ise bir çiftçi. 

Hikayede herkesin bildiği şey şudur ki Kabil Habil'i öldürdü. Peki neden? Aslında nedeni çok basit adaletsizlik! İşte bu yüzden belki de ilk kanın akıtılmasının yanında bir de ilk adaletsizlik olarak görebilirsiniz bu anlatılanları ya da yazar bize bunu göstermek için elinden geleni yapıyor diyelim. Kabil'in başından geçenler, onun gözünden ve iç sesinden anlatılarak, sanki onun yanında yol alıyormuşsunuz hissiyle kendinizi hikayenin akışına kaptırmanızı sağlıyor. Velhasıl kelam eğer ki mitoloji seviyorsanız ve dinler tarihine meraklıysanız ya da bunların hiçbirisi değilseniz sadece sürükleyici bir macera arıyorum diyorsanız okumakta fayda var. 

Son paragrafı da kitaptan bir bölümle bitirelim.

Kardeşine ne yaptın diye sordu ve Kabil ona başka bir soruyla cevap verdi, Kardeşimin bekçi miyim ben? Onu öldürdün, Doğru ama ilk suçlu sensin, sen benim yaşamımı mahvetmeseydin onun yaşaması için kendi canımı verirdim, Seni sınamak istemiştim, Sen kimsin ki kendi yarattıklarını sınıyorsun, Ben her şeyin egemen sahibiyim, Bütün varlıkların da diyebilirsin, Ama ne benim ne de özgürlüğümün sahibisin, Öldürme özgürlüğünün mü, Tıpkı Habil'i öldürmemi önleyebilecekken öldürmeme izin vermekte senin de özgür olduğu gibi...(S. 31)